3 yıl önce Etihad Havayolları, Sırbistan’ın ulusal havayollarının hisselerini satın almayı ciddi bir şekilde düşünürken firma epey zor durumdaydı,
Devlet kontrolündeki JAT Havayolları uzun rotalarda seyahat kapasitesi olmayan, küçük eski bir filoya sahipti ve borç batağındaydı, Ethiad ise diğer şirketlerin yük olarak gördüğü JAT Havayolları’nı bir fırsat olarak gördü ve %49 hissesini satın aldı.
Ethiad’ın her zamanki yaklaşımı olan pazarlık sıkı bir şekilde sürdü, çoğunluk hissesine sahip olmamasına rağmen de 5 yıl boyunca havayolu şirketini yönetti, birçok çalışanı isten çıkardı ve merkez ofisi de kapattı. Ayrıca, Abu Dabi merkezli Ethiad, JAT’ın borçlarından sorumlu olmayı da reddetti.
Ethiad Havacılık Grubu Başkanı ve CEO’su James Hogan yaptığı açıklamada “bir havayolu şirketinin düzeni bozulmuşsa ve sonsuza kadar yok olmak üzereyse, o halde onu geriye döndürme niyetiniz için inatçı olmanız gerekir. Geçmişte şirket bizim bir parçamız değildi, o halde ileriye dönük olarak neden borçlarını da üstlenmemiz gereksin ki” dedi.
Havayolu şirketinin artık yeni bir adı var, filosu iyileştirildi ve yeni bir kültüre sahip, adı Air Serbia ve 23 Haziran’da ilk Trans-Atlantik seferini gerçekleştirerek Belgrad’tan New York’ a uçtu. Bu bir Sırbistan havayolu şirketinin 1992’den beri gerçekleştirdiği ilk sefer oldu. Artık, Belgrad ve New York arasında haftada 5 sefer gerçekleştirilecek.
Air Serbia, kısa vadede ağırlıklı olarak aktarmasız yolculara odaklanacak; fakat zamanla, ABD pazarından Balkanlara ve Doğu Avrupa’ya daha fazla yolcu taşıma beklentisi içerisinde.
Hogan; “Balkanlar büyük bir pazar ve Balkanlar’da faaliyet gösteren bütün havayolu şirketlerinde düzensizlikler mevcut” dedi.
Tipik Ethiad Stratejisi
Sıkıntıda olan daha küçük havayolu şirketlerine yatırım yapmak Ethiad için her zamanki gibi bir iş ve stratejisinin büyük bir parçası. Avrupa’da ise Air Berlin ve Alitalia gibi daha büyük rakiplere karşı mücadele içerisinde olan havayolu şirketlerinin de azınlık hisselerine sahip. Ethiad operasyonlarının geliştirilmesine yardımcı olsa dahi, ne Air Berlin ne de Alitalia henüz güvenilir derecede kârlı bir duruma geçebilmiş değil.
Grubunun içerisinde yer alan diğer taşıma firmalarıyla birlikte, Ethiad Air Serbia’ya da işletme yönetim anlayışını değiştirmesi için çağrıda bulundu. Havayolununun selefiyle de zaten çok az bir ortak noktası mevcuttu.
Hogan; “ Eski görüşe bağlı değiliz, havayolu şirketi geçmişte kamu hizmeti kuruluşu olmamakla birlikte bir devlet departmanı gibi yönetiliyordu” dedi.
Ethiad’ın yardımına istinaden Air Serbia’nın New York’a dönüşü normalde olması gerekenden daha hızlı bir şekilde oldu. Air Serbia’nın geniş gövdeli uçakları yok, bu yüzden Ethiad hisse sahibi olduğu bir başka şirket olan Jet Airways’ten Airbus A330 tipi uçak kiralıyor.
Bu yeni uluslararası hizmet için pilotlar İtalya’da Alitalia ile birlikte eğitildiler, uçuş görevlileri ise Ethiad’ın merkezinin bulunduğu Abu Dabi’de eğitim gördüler.
Hogan: “Air Serbia’nın böyle bir uzun mesafe hizmeti için kendi imkanlarıyla başarılı olmasının mümkün olmadığını” söyledi.
Air Serbia, filosunu yenilerken de Ethiad’a güveniyor, eski Boeing 737’lerin yerini Airbus A319’lar ve A320’ler alıyor. Diğer sözleşmeler konusunda da Ethiad’tan destek alınıyor.
Hogan; “birçok havayolu şirketinin önündeki engel tekrar eden masraflar. Bütün sözleşmelerimiz çapraz bağlı, ayrıca; maliyet, kaynak ve satın alma çalışmaları da yapıyoruz, bu da bizi verimli kılıyor” dedi.
Alitalia’nın da dahil olduğu diğer havayolu şirketlerinde de olduğu gibi, Ethiad, Air Serbia markasını canlandırdı ve modern bir hale getirdi. Trans-Atlantik uçuş lansmanının bir parçası olarak, New York, Times meydanında bir video reklam çalışması bile yaptı. Doğrusu, tek bir uzun mesafe uçuşu için alışılmadık ve cesur bir yaklaşım.
Ayrıca Ethiad Air Serbia’da yeni bir hizmet alt yapısı kurmayı da denedi.
Hogan; “bazı havayolları rekabet içerisindeyken hissedarlar bir ürüne ya da markaya ya da hizmet eğitimlerine yatırım yapmaktan acizler, halbuki bu da diğerleri gibi bir iş, eğitmeniz ve geliştirmeniz gerekiyor; fakat burada amaç Air Serbia’yı Ethiad’ın bir kopyası haline çevirmek değil, biz bütün işletmelerin kişiliklerini korumak istiyoruz ” dedi.
Hissedarlık Yasalarının Sınırı
Ethiad 6 büyük havayolu şirketinin hisse sahibi ve böyle bir durumda kaynakların mümkün olduğunca eşit paylaşılması gerekiyor. Stratejisini eşsiz yapan ise Ethiad’ın hiçbir şirkette çoğunluk hissesine sahip olmaması.
Air Serbia’ya ek olarak Ethiad; Alitalia’nın %49’una, Air Seychelles’in %40’ına, Air Belin’in %29’una Hindistan’ın Jet Airways markasının ve Virgin Australia’nın da %24’üne sahip. Virgin Australia diğerlerine göre daha özerk; fakat birçok havayolu şirketi önemli ölçüde destek, paylaşımlı uçak ve tedarikçiler konusunda Ethiad’a güveniyor.
İdeal olarak Ethiad’ın ortaklarından daha fazlasına sahip olması mümkün olabilirdi; fakat dünya çapında havayolu şirketlerine uygulanan, herhangi bir endüstride olduğundan çok daha sıkı mülkiyet kuralları mevcut. Genellikle bir havayolu şirketinin başka bir ülkedeki havayolu şirketinin çoğunluk hissesini satın alması imkansız. Bu yüzden Ethiad yasaların izin verdiği kadarıyla ilerleyebiliyor.
Hogan; “bu sektör dünyada gerçek anlamda küresel olmayan birkaç sektörden biri. Çok zor; fakat ortaya koyduğumuz model gösteriyor ki %51 üzerinde hisse sahibi olmak zorunda olmadan da kazanabilirsiniz” dedi.
Gelecekteki yatırımlarla ilgili olarak Hogan; yakın gelecekte bir planları olmadığını söylese de Hindistan’da yabancıların mülkiyet edinmesiyle ilgili yasalarda değişiklik olduğunu, bunun da Ethiad’ın Jet Airways’deki hisselerini artırmasına olanak sağlayacağını belirtti ve “havacılık politikalarındaki değişiklikleri inceliyoruz” dedi.
