Bazıları; bu uygulamanın, hükümetlerin bile sempati ile yaklaştığı, vatandaşların uzmanlıklarını ya da mülklerini kiralamasına izin veren bu sistemlere yönelik olarak; bozucu etkisi olan teknolojileri teşvik etmek ve onları bir çizgide tutmak arasında doğru dengeyi korumakta güçlük çekildiğine işaret ettiği yorumunda bulunuyorlar.
Daha az zahmet gerektiren yarı zamanlı bir iş arayışında olan 33 yaşındaki Uber sürücüsü Lionel Ong; “ Birçok insanın anahtarlarını geri vereceğini biliyorum” dedi.
Ülkenin geleneksel üretim sanayi son 10 yılda oyulmuş durumda, bundan dolayı zengin Şehir Devleti, çok hızlı bir şekilde dijital ekonomideki fırsatları kucaklayarak, Airbnb ve Uber’in Asya merkezlerine ev sahipliği yapıyor, yöneticilerini konferanslara davet ediyor, Uber’in bölgesel rakibi olan Grab aracılığıyla onun yatırım birimi olan Temasek’e yatırım yapıyordu.
Bu yeni kuralların Uber ve Airbnb üzerindeki etkilerinin nasıl olacağını söylemek için henüz çok erken; ancak durumla ilgili olarak, düzenleyicilerin küresel düzeyde incelemelerde bulunduğunun ve bu yeni ekonominin karşılaştığı büyüme sorunlarının incelendiği vurgulanıyor.
Paylaşım ekonomisi üzerine uzman olan ve Singapur da dahil hükümet ve şirketlere tavsiyeler veren April Rinne; “Şehir Devleti’nin durumu, paylaşım ekonomisini erken benimseyen Danimarka gibi diğer ülkelerinkiyle benzerlik gösteriyor. Meclis tarafından yapılan yasal düzenlemeler; taksilerin koltuk sensörü, güvenlik kamerası ve taksi metre almaları gibi düzenlemeleri öngörüyor. Bu da önemli, ve uyarı çanları olarak algılanması gereken bir durum” dedi.
Singapur’un bu yeni düzenlemeleri bu ay yasallaştı ve yılın ikinci yarısından itibaren aşamalı olarak uygulanacak. Yetkiler, bir şirketin uygun bir lisans yada sigortası olmayan 3 veya daha fazla şoförünü yakaladığında, şirketin faaliyetlerini 1 aya kadar askıya alma yetkisine sahip, sürücüler ise ceza veya hapis cezasıyla karşı karşıya.
Airbnb açısından durum incelendiğinde ise; yetkililer, sakinlerin mülklerini yasa dışı kiralayıp kiralamadıklarını kontrol etmek üzere evlere girme hakkına sahip olacak, yasaya ayrıca 6 aydan az bir süre için özel mülk kiralamayı yasaklayan; fakat nadir durumlarda uygulanacak ek bir madde de eklenecek.
Hızla Büyüyen Pazar ve Engeller
PricewaterhouseCoopers tarafından yapılan tahminlere göre; Paylaşım Ekonomisi 2025 yılına kadar 335 milyar dolara kadar büyüyecek, pazarın büyüklüğü 2016 yılı için yaklaşık olarak 15 milyar dolar olmuştu.
Singapur’da paylaşımlı araç hizmeti veren Tribecar markasının yöneticisi Adrian Lee; “şirketler için çok fazla menfaat ve dolayısıyla çok fazla endişelenecek şey var, diğer pazarlar da Şehir Devleti’nin duruşunu taklit edebilir. Korkarım ki diğer devletler de, bu tür hizmetler kritik kitleye ulaşamadan önce bu kuralları taklit edebilirler” dedi.
Singapur, Asya’da bölge çapında birçok pazarda incelemelere maruz kalan Uber için olumlu ilerlediği tek yer. Uber, Tayvan hizmetini askıya almış, işletmesini sattıktan sonra Çin’den de çekilmişti, Güney Kore ve Çin’de ise yetkililer, Uber’in operasyonlarını sınırlandırmışlardı.
Paylaşım ekonomisi üzerine çalışmalar yapan Singapurlu akademisyen Jean Chia; “daha önce kısa dönemli kiracılar için faaliyetler belirsizdi, daha sıkı kurallar ise Airbnb iş modeli için acil sorunları da beraberinde getirdi” dedi.
Airbnb Asya Kamu Politikası Direktörü Mike Orgill; bu endişeleri tekrarlayarak “ek gelir elde eden binlerce insan var, belirsizlik ise ev sahipleri için endişe verici” dedi.
Uber ve Grab sürücüleri ise; tüm sürücülerin mesleki lisans edinme şartının birçok part-time sürücüyü zor durumda bırakacağını, para cezası ve hatta hapis tehdidinin ise diğer birçoklarını caydıracağını söyledi.
Uber, Singapur Genel Müdürü Warren Tseng yaşanan bu değişiklik için; “hizmet verdiğimiz 450’den fazla şehirde karşılaştırılabilir bir örnek yok, bu durum on binlerce sürücüyü ve yüz binlerce yolcuyu etkileyecek” uyarısında bulundu.
Asya’nın en büyük pazarı Endonezya’da 700 milyon dolarlık yatırım yapmaya hazırlanan Uber’in güçlü rakibi Grab ise yeni yasalar konusunda daha iyimser.
Grab Ülke Sorumlusu Kell Jay Lim; düzenlemeler yürürlüğe girdikten sonra düşüş beklediklerini; ancak bu düzenlemelerin, Singapur’un paylaşım ekonomisini ana ekonomi haline getirdiğini de gösterdiğini söyledi.
“Bu, yapmaya çalıştığımız şeyin onaylanması” dedi.
