Şubat ayında ailece yaptığımız Moskova seyahatimizden bugünün payına metro düştü. Moskova metrosu benim şu ana kadar gördüğüm metro sistemleri içinde en ilgi çekici olanı. Moskova’nın çok güzel bir metroya sahip olduğunu duymuştum ama kendi gözlerimle görmek başka oldu. Köstebek yuvası gibi tüm şehrin altını boydan boya oymuş, oyuntuları bir örümcek ağı gibi birbirine bağlamışlar. Sistem 12 hat, 196 istasyon ve günde, araları bir dakika, en fazla doksan saniyelik on bin seferle müthiş bir ulaşım ağı. Moskova metrosunun temel özelliği modern bir metropolün ihtiyaçlarına yanıt verecek, en zorlu koşullarda bile en konforlu ulaşımı sağlayacak olması imiş.
Trenlerde ücretsiz Wi-Fi ve havalandırma mükemmel çalışıyor. İstasyonların hepsi birbirinden güzel ve temiz. Hiçbir yerde bir çöp kırıntısı, toz zerreciği görmeniz olası değil. Bütün bunlara rağmen bir kusurları var ki çok büyük. O da; engelli ve yaşlıları düşünmemiş, ilk yapılan istasyonlara asansör koymamışlar. Belki de sistemin ilk yapılışında amaç bizim düşündüğümüzden bir parça farklıdır. Asansör sadece yeni istasyonlarda var. Bir ikinci kusur ise tuvaletler. Şehirde dolaşırken “Ay sıkıştım. Buralarda gitmeyeyim, metroda hallederim” derseniz “Sakın ha!” derim. Tuvalet yok.
İstasyonlar o kadar derindeki bilet turnikesinden geçip platforma inmek için kullandığımız yürüyen merdivenle sanki arzın merkezine (Jules Verne’in Dünyanın Merkezine Seyahat kitabının adı biz küçükken böyleydi.)seyahat ediyoruz. Çoğunluk istasyonlarda yürüyen merdivenin bir ucundan diğer ucu görünmüyor.
İstasyonların çoğu belli temalar gözetilerek dekore edilmiş ve süslenmişler. Metro kavşaklarında hattın birinden diğerine geçiş için kullanılan koridorlar ve geçitler yığını ile sistem başlı başına başka bir dünya. Her hattın bir adı ve rengi var. Bunlardan kahverengi ring hattı en eskilerden biri ve tüm diğer hatlarla kesişiyor. Böylece herhangi bir istasyondan tek bir ödemeyle başladığınız yolculuğunuzu şehrin altını boydan boya geçip dilediğiniz yerde sonlandırabilirsiniz. Söylenceye göre metronun yapımı planlanırken Stalin kahve fincanını planların çizili olduğu kağıdın üzerine koymuş. Kahve fincanının kağıt üzerinde bıraktığı, diğer hatları şık bir şekilde kesen kahverengi leke ring hattı fikrini doğurmuş. Metro, ulaşımı kolaylaştırmasına kolaylaştırmış ancak yabancılar için Kiril alfabesiyle yazılı durak isimleri nedeniyle ilk bir iki gün oldukça zor geçiyor. Gitmeden önce metro haritası üzerinde, Latin ve Kiril alfabesiyle yazılı durak isimlerine çalışmakta yarar var. Durak isimlerinin zorluğunun yanında ikinci bir güçlük bağlantılı istasyonlarda diğer hatta geçmekti. Yardımsever Moskovalıların desteğiyle platformlar üzerinde ilgili hattın rengine boyanmış daireleri takip etmek gereğini öğrenince sorun kalmadı.
Moskova metro tarihine mini bir bakış
1872’de atların çektiği tramvaylardan 1902’de elektrikli tramvaylara geçiş dört yüz bin nüfuslu Moskova’nın trafik sorununu çözememiş. Metro için ilk proje elektrikli tramvaydan önce 1901’de geliştirilmiş ancak hayata geçirilmemiş. Bundan sonraki birkaç yıl içinde başka fikirler geliştirilmişse de en beğenileni Sovyetlerin resmi projesi olmuş. 1931 Kasımında; zemin, malzeme ve diğer inşaat koşullarını anlayabilmek için deneysel inşaat yapılmış. Koşulların uygunluğu tespit edilip gereken önlemler alındıktan sonra inşaata başlanmış. İlk olarak on hat ve toplam seksen km’lik tünel planlanmış. Bunları yapabilmek için metro şirketinin çalışan sayısı 1936 yılında 36 bin, bir sonraki yılın ortalarında ise 75 bine ulaşmış. Ayrıca trenleri de kendileri yapmışlar. İnşaat bitip halka açık seferlerin başlayacağını duyan yüzlerce Moskovalı 15 mayıs 1935 gecesi metro kapılarında bekleyerek sabahlamış. Tek amaçları sabah saat yedide başlayacak seferlerin ilk yolcuları olabilmekmiş.
Şehri keşfetme sırasında gördüğümüz istasyonlar bir yana kahverengi ring hattındaki istasyonların hepsini görmeye ve bunu en son gün yapmaya karar verdik. Otelden çıkış yapıp valizlerimizi resepsiyona teslim ettik ve duraklara görücü gittik. Ring hattının on iki istasyonundan birini nazarlık(!) bırakıp on birini gördük. Son derece bakımlı istasyonlardaki heykellerden ve panolardan Stalinin yer aldıkları zaman içerisinde kaldırılmış. Yerlerine Lenin’in ya heykeli ya da yer aldığı mozaik panel kompozisyonlar koyulmuş.
İşte size en görülesi metro istasyonlarının listesi ve karar verebilmeniz için küçük bir fotoğraf seçkisi.
Kahverengi Hat üzerinde; Novoslobodskaya, Komsomolskaya, Paveletskaya, Taganskaya, Prospekt Mira, Belaruskaya, Kievskaya.
Lacivert hat üzerinde; Plochad Revolyutsi, Smolenskaya, Kievskaya
Yeşil hat üzerinde; Mayakovskaya
