Singapur’un düşüşü, İkinci Dünya Savaşı sırasında yaşanan tüm aksaklıklar arasında, İngiltere Başbakanı Winston Churchill’in hiçbir zaman üstesinden gelemediği kayıp olmuştu. Bu olaydan 75 yıl sonra, Dara Khosrowshahi şehrin araç çağırma pazarını rakiplere teslim etmenin bedeli üzerine düşünmeyi hiç istemiyor olmalı, zira böylesi bir gelişme, Uber Technologies Inc.’nin global imparatorluğu için sonun başlangıcı anlamına gelebilir.
Uber’in yeni CEO’su Khosrowshahi, öfkeli sürücüler ve dikkatli düzenleyicilerden sıkıntılı bir kurumsal kültüre ve gereğinden büyük bir oy gücüne sahip bir kurucuya, yapacak çok işi bulunuyor. Bunlara bir de Singapur pazarı için verilecek mücadeleyi ekleyebiliriz.
Rakip ise Grab ismini taşıyan ve Singapur, Endonezya, Malezya, Vietnam, Tayland ve Filipinler’de bir numaralı alternatif olduğunu ileri süren bölgesel bir şirket. 3 Eylül Pazar günü Grab, Singapur’un en büyük taksi şirketi olan ComfortDelGro Corp. bünyesinde çalışan sürücülere ulaşarak şirket değiştirmeleri halinde kiralık araçlarda neredeyse %50’ye varan indirim teklifinde bulundu. Geçtiğimiz Salı günü, ComfortDelGro’nun hisseleleri üst üste iki gün değer kaybetmiş ise de, Grab’in asıl hedefinin kim olduğu açık: Bu finansal atak, ComfortDelGro’nun, Uber ile ortaklık görüşmeleri yaptığını duyurmasının ardından gerçekleşti.
Khosrowshahi’ye topyekün bir saldırı ile meydan okunuyor. Eğer bu meydan okumaya Khosrowshahi’den bir tanıt gelmezse, tıpkı Didi Chuxing şirketinin Uber’i havlu atmaya zorladığı Çin vakasının bir tekrarı yaşanabilir.
Singapur, 5.6 milyon sakini bulunan küçük bir pazar, ancak geçtiğimiz yıl 3 milyon Endonezyalı alışveriş yapmak ve kişisel bankacıları ve dişçileriyle olan randevuları için adaya giriş yaptı. Buna Tayland ve Vietnam’dan gelen 1 milyon ziyaretçi de eklenince, Singapur 600 milyondan fazla kişinin içinde bulunduğu, yeni yeni oluşan tek bir pazarın baş noktası haline geliyor. Gelecek on yıllık dönemde, Malezya ve Singapur 350 kilometre uzunluğundaki bir yüksek hızlı tren ağıyla bağlanacak. İnsanlar, seyahatlerinin iki ucu arasından iki farklı mobil uygulama kullanmayacak. Kazanan, her şeyi alacak.
Peki zafer kimin olacak? Toyota Motor Corp.’un hem Uber’de hem de Grab’de yatırımları bulunuyor. Ancak Singapur’daki geleneksel taksicilik sektörü, bir seçim yapmaya zorlanıyor. ComfortDelGro, Uber’in kaderine ortak olma düşüncesi içinde ise de, daha küçük operatörler Grab’in tarafına geçti.
Platform pazarlarının iki tarafı bulunuyor: sürücüler de tıpkı yolcular gibi birer müşteridir. Bloomberg News muhabiri Yoolim Lee’nin yakın zaman önce ortaya çıkardığı gibi, Grab’in Vietnamca ve İngilizce arasında kusursuz bir biçimde çeviri yapabilen uygulama içi mesajlaşma servisi gibi kimi inovasyonlar, her iki tarafı da kazanmaya çalışmak konusunda büyük bir fark yaratabilir.
Bu çok küçük bir hamle gibi görünebilir, ancak rekabet ciddileştiğinde her küçük hamlenin önemi bulunuyor. Qantas Airways’in Orta Doğu pazarını terk ederek, sürdürdüğü Sydney-Londra uçuşları için Singapur’a dönmesiyle Uber, Avustralya rotası üzerindeki bu aktarma merkezindeki iki numaralı araç çağırma uygulaması seçeneği olmayı göze alabilecek durumda değil. Ayrıca, Uber’in karşısında SoftBank Group Corp., Grab ve Didi firmalarının kurduğu ittifakın Ola’yı da aralarına katmış olması, Uber’in karşısına Hindistan’da kendisiyle başa baş giden bir getirmiş oldu.
Milyarlarca insanın bulunduğu ikinci bir pazarı, yerel bir operatöre kaybetmek alınan büyük bir darbe olacaktır. Ancak Khosrowshahi’nin Singapur mücadelesini kazanamaması halinde, imparatorluğun elinde kalan en değerli pazarı korumak daha da zor hale gelebilir.
